دکتر اسدالله بافکری، دانش آموخته دانشگاه گیلان، از جمله پژوهشگران برجسته کشور در حوزه فیزیک و نانوفناوری است که با انتشار بیش از ۹۰ مقاله علمی و همکاری با پژوهشگران بینالمللی، موفق شده است برای چهارمین سال متوالی در فهرست دو درصد دانشمندان پراستناد جهان قرار گیرد. به همین مناسبت، روابط عمومی دانشگاه گیلان گفتوگویی با ایشان انجام داده است که توجه شما خوانندگان را به آن جلب میکنیم.
- لطفا در ابتدا یک معرفی از خودتان و مسیر تحصیلی که طی کردید را بیان کنید.
بنده اسدالله بافکری متولد شهرستان فومن هستم. در سال 1384 در مقطع کارشناسی رشته فیزیک حالت جامد از دانشگاه گیلان فارغالتحصیل شدم. در سال 1387 کارشناسی ارشد رشته فیزیک کاربردی را از دانشگاه صنعتی امیرکبیر دریافت نمودم. دستاورد این دوره طراحی و ساخت دستگاه مکانیاب مغناطیسی با همکاری شرکت ملی حفاری ایران برای استفاده در حفاری چاههای نفت و گاز شد که این امر باعث بومیسازی این دستگاه با اهمیت در صنعت نفت کشور شد.
در ادامه، کار تدریس در مراکز آموزشی را شروع نمودم و موفق به تألیف چند کتاب در حوزه فیزیک شدم و همچنین چندین طرح پژوهشی در دانشگاههای کشور انجام دادم و در سال 1394 در مقطع دکتری فیزیک شرکت نموده و با رتبه عالی (رتبه ۳۳ از ۵۰۰۰) با علاقهمندی دانشگاه گیلان را برای مقطع تحصیل انتخاب نمودم. در ادامه در سال 1399 موفق به دریافت درجه دکتری مشترک در رشته فیزیک از دانشگاه آنتورپ بلژیک و دانشگاه گیلان شدم. این دوره دکتری را با چاپ بیش از ۲۰ مقاله علمی در مجلات معتبر دنیا با موفقیت به پایان رساندم. در سال ۱۴۰۰ برگزیده دانشآموختگان برتر بنیاد ملی نخبگان ایران شدم و در ادامه دورههای پسا دکتری را در دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه صنعتی امیرکبیر با همکاری ستاد فناوری نانو ادامه دادم که دستاورد این دورههای پژوهشی تاکنون انتشار بیش از ۹۰ مقاله معتبر علمی و پژوهشی متعدد و همکاری با پژوهشگران مختلف دنیا بود. در سال ۱۴۰۰ و در کمتر از سه سال از شروع فعالیت علمی، در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان در رشته فیزیک و نانو فناوری قرار گرفتم.
- قرار گرفتن در فهرست دو درصد پژوهشگران پراستناد جهان چه احساسی برایتان داشت؟ این موفقیت را حاصل چه عواملی میدانید؟
قرار گرفتن در این فهرست برای چهارمین سال متوالی، مایه افتخار و خوشحالی است که توانستم دین خود را برای این خاک مقدس و ایران عزیز ادا کنم و در پیشرفت علمی کشور سهیم باشم و در عین حال مسئولیتی بزرگ برای بنده است. حضور اساتید علمی در دانشگاه در طول دورههای مختلف علمی یکی از عوامل مهم برای پیشرفت علمی محسوب میشود و من از همه استادانم سپاسگزارم و این موفقیت حاصل یک تلاش علمی جمعی و همکاری با پژوهشگران مختلف دنیا بود که در کنار این عوامل، پشتکار و سختکوشی، علاقه واقعی به پژوهش، امید و اعتماد به نفس، از مهمترین دلایل دستیابی به این جایگاه است.
- در مسیر علمیتان، با چه چالشهایی مواجه شدید و چگونه توانستید بر آنها غلبه کنید؟
با محدودیتهای بسیاری در طول این سالها مواجه بودهام و معتقدم زندگی بدون مشکل و سختی وجود ندارد و موفقیتهای بزرگ، جز با غلبه بر مشکلات و حل مسائل بهدست نمیآید. در ابتدای فعالیت علمی، کمبود سیستمهای محاسباتی برای انجام کار، بسیار مشکلساز بود که برای حل این مشکل توانستم با تأمین مالی محدود، یک سیستم محاسباتی برای انجام کارم فراهم کنم. در حال حاضر هم دانشجویان حوزههای محاسباتی دانشکده علومپایه به دلیل نبود چنین سیستمهایی دچار مشکلات فراوانی برای انجام کار خود هستند. نمونهی دیگری از چالشها، مواجه شدن با تحریم علمی توسط بعضی مجلات برای چاپ مقالات بود و در شرایطی که کشور تحت تحریم قرار گرفت، برای انتشار مقاله با مشکل تحریم علمی از سوی بعضی از مجلات اروپا و امریکا مواجه شدم.
- نقش این جایگاه علمی چه تأثیری بر اعتبار دانشگاه گیلان و ارتقای جایگاه علمی ایران دارد؟
دانشگاهها همیشه به عنوان موتور پیشران حرکت علمی در دنیا، میتواند بستر مهمی برای انجام فعالیتهای علمی و پژوهشی فراهم سازند. این موفقیت و دستاورد، حاصل کار جمعی میباشد و باعث ارتقا رتبه دانشگاه گیلان در سطح کشور و دنیا شده است. دیدهشدن توانمندیهای پژوهشی دانشگاه در سطح ملی و بینالمللی، میتواند فرصتهای جدیدی را برای همکاریهای علمی، جذب پروژههای تحقیقاتی و تبادل دانش با مراکز معتبر علمی دنیا را فراهم سازد. این موفقیتها باعث تقویت انگیزه و اعتمادبهنفس پژوهشگران و دانشجویان جوان استان میشود تا سهم مؤثرتری در تولید دانش و نوآوری ایفا کنند. با این حال، برای ارتقای این جایگاه، سرمایهگذاری هدفمند در پژوهش، بهبود زیرساختها و فراهم نمودن بستر مناسب و حمایت مختلف از نسل جوان پژوهشگران، ضروری است تا تأثیر علمی کشور عزیزمان در سطح بینالمللی بیش از پیش افزایش یابد.
- در دوران پژوهشیتان دستاورد خاصی بوده که بخواهید به عنوان نقطه عطف معرفی کنید؟
با توجه به تمام محدودیتهایی که در طول این سالیان در انجام فعالیتهای علمی داشتم، توانستم برای اولین بار یک قرارداد بینالمللی برای دانشگاه گیلان در مقطع دکتری با دانشگاه آنتورپ بلژیک منعقد کنم. ارتباط علمی با پژوهشگران معتبر دنیا و علاقهمندی آنها برای همکاری علمی برای بنده بسیار مهم بود که توانستم اعتماد جامعه علمی را به این حوزه جلب نمایم. یکی از نکات مهم برای بنده این بود که در طول کمتر از ۳ سال از فعالیت علمی، توانستم در فهرست دو درصد دانشمندان برتر دنیا قرار بگیرم.
- به نظر شما مهمترین عوامل در برجسته شدن پژوهشهای علمی شما در سطح بینالمللی چیست؟
آنچه بیش از هر چیز باعث برجستهشدن پژوهشهای علمی بنده در این سالها شد، نوآوری و کیفیت بالا و کاربردی بودن نتایج تحقیقاتی بود و همکاری علمی و پژوهشی با پژوهشگران و دانشمندان برجسته دنیا تأثیر بهسزایی در اثرگذاری پژوهشهای انجام شده داشت. این رویکرد در نهایت به افزایش شاخصهایی مانند تعداد استنادها و H-index کمک کرد.
- چه توصیهای برای دانشجویان و پژوهشگران جوانی دارید که میخواهند در مسیر پژوهشهای علمی بینالمللی بدرخشند؟
پژوهشگران جوان، سرمایههای علمی و انسانی آینده کشور هستند و برای رشد و شکوفایی علمی آنها باید زیرساخت و بسترهای حمایتی مناسب و مؤثر، دسترسی راحت به منابع علمی و حضور در مجامع علمی دنیا برای آنها فراهم باشد. در حال حاضر، بسیاری از سیاستگذاریها، نیازمند اصلاح و بهبود است و متناسب با نیاز نسل نو پژوهشگران نیست. ضروری است با بازنگری در نظام حمایت مالی، ارتقای زیرساختهای پژوهشهای علمی و ایجاد انگیزه مناسب، شرایطی را فراهم کنیم که تلاشهای علمی پژوهشگران جوان در داخل کشور به نتیجه برسد تا این جوانان بتوانند در راستای توسعه علمی، صنعتی و فناوری کشور خدمت کنند.
- در حال حاضر روی چه پروژه یا حوزهای تمرکز دارید و آینده پژوهشی خود را چگونه ترسیم میکنید؟
در حال حاضر با پژوهشگران بسیاری از کشورهای مختلف دنیا در زمینههای نانو فناوری و فیریک همکاری علمی و پژوهشی داشته و با مجلات معتبر حوزه فیزیک و نانو، همکاری مینمایم. حوزه پژوهشی بنده در بررسی و دستکاری خواص نانو مواد و پیشبینی نانو مواد نوین پیشرفته با استفاده از شبیهسازیهای کوانتومی است. همچنین به عنوان عضو هیئت تحریریه و داور مقالات علمی در مجلات معتبر دنیا در حوزه نانو- فیزیک- شیمی و مواد همکاری میکنم و با بیش از ۳۰ پژوهشگر دانشگاههای دنیا، همکاری بین المللی دارم.
- سخن پایانی با خوانندگان؟
نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد این موضوع است که میتوان پژوهشها را به انواع پایهای، توسعهای و کاربردی تقسیم نمود. پژوهشهای پایهای و بنیادی مبنای توسعه و زیر ساخت علم و فناوری دنیا است و کشورهای پیشرفته دنیا روی این نوع پژوهشها سرمایهگذاری زیادی کردهاند. انتظار از یک پژوهشگر حوزه علومپایه مانند فیزیک، نباید ساخت یک محصول یا دستگاه باشد بلکه طراحی مدل برای ساخت را فراهم میکند و پژوهشگران علوم مهندسی آن را به محصول کاربردی تبدیل میکنند. در حال حاضر، فناوریهای نانو و کوانتوم نیز متأثر از این علم قرار گرفتهاند که میتوانند آینده زندگی بشری را متحول کنند. اما هرگز به علوم فیزیک نگاه واقع گرایانهای نشده است و جایگاه واقعی و اصلی خود را پیدا نکرده که امیدوارم با تمام محدودیتها و کمبودها، به علم فیزیک توجه بیشتری شود تا بتوانیم تأثیر مثبت آن را در پیشرفت کشور شاهد باشیم.
در انتها از دخترم یارا؛ مهمترین یار زندگیام، اعضای خانوادهام، یکایک استادان، همکاران و دوستانی که باعث شدند تا زندگی علمی بنده به این درجه از موفقیت برسد کمال تشکر را دارم. از شما عزیزان روابط عمومی هم که زمینه این مصاحبه را فراهم نمودید کمال تشکر را دارم.
